De accountant als scheidsrechter

Onlangs verscheen in het blad “De Accountant ” een artikel over accountants met een nevenfunktie. Agnes de Boer (een van onze scheidsrechers) kwam in dit artikel ook aan het woord.
De scheidsrechter helpt mee aan een sportief en eerlijk verloop van de wedstrijd. In de achtste aflevering van een serie waarin Irene Kramer op zoek gaat naar serieuze bijbanen van accountants: de arbitrerende accountant in het volleybal, korfbal en betaald voetbal. “Als je gaat fluiten, kun je die cursussen voor persoonlijke ontwikkeling wel skippen.”
Irene Kramer

“Affiniteit met regels en de naleving ervan, beslissingen nemen in lijn met die regels, leren argumenteren vanuit de regels, geen uitzonderingen maken en een rechte rug hebben: afgaan op eigen waarneming, je wel laten informeren, maar niet ongepast laten beïnvloeden.” Aan het woord is Dennis van Meerendonk, accountant-administratieconsulent en volleybalscheidsrechter. Hij benoemt zaken die belangrijk zijn voor een scheidsrechter – en ook voor een accountant trouwens. Bij BDO Nederland werkt hij als accountant-adviseur met name voor grotere mkb-klanten in de sectoren technologie, media & telecom en is hij lid van het Jong MT voor Accountancy & Bedrijfsadvies.

Op de bok zitten
Let them play and keep the ball flying, is een oneliner in het volleybal die Van Meerendonk aanspreekt. “Waar ik ‘normaal streng’ ben bij een ‘moeilijk gespeelde bal’, is het de kunst het onderscheid te maken met een ‘moeilijke bal’. Dat is een bal waar veel moeite voor wordt gedaan door spelers en die leidt tot een mooie rally, als je die als scheidsrechter laat doorspelen. Dat vind ik het leukste aan fluiten: als je zelf niet opvalt, maar bijdraagt aan een leuker en spectaculairder spel.”

Van Meerendonk fluit volleybalwedstrijden tot en met de derde divisie en af en toe eentje in de tweede divisie. “Mijn ambitie is om ‘op de bok te zitten’ bij wedstrijden in die tweede en de eerste divisie. Daarvoor is een volgend opleidingsniveau nodig van de Nevobo (Nederlandse Volleybalbond), moet je drie van de vier zaterdagen beschikbaar zijn en verplicht een x-aantal wedstrijden arbitreren. Die tijdsinvestering is voor mij nu net te gortig, omdat ik zelf nog volleybal speel en naast een drukke baan ook een vol sociaal leven heb.”

Driedubbele argusogen
Ook registeraccountant en korfbalscheidsrechter Agnes de Boer is ambitieus. Met haar eigen accountantskantoor verricht zij accountancy-, fiscale- en controllerswerkzaamheden voor mkb-klanten. Sinds 2008 is zij korfbalscheidsrechter en fluit nu in ‘Groep 2’, de zogenaamde reserve korfbal league. Zij heeft vijf jaar op het hoogste niveau gespeeld bij Groen Geel uit Wormer en ook in het fluiten wil zij de beste zijn: “Groep 0 is het hoogste en dat is dus het doel.” De basis ligt in haar liefde voor de sport: “Ik houd van korfbal, omdat het een sociale sport is in het veld en daarbuiten. Als er één speler goed is, is dat niet voldoende. Je moét samenspelen. Voor mij geldt: Het korfbalveld is de leukste plek om het leven te leren.”

‘Voor mij geldt: Het korfbalveld is de leukste plek om het leven te leren.’
“Er zijn zoveel raakvlakken met de accountancy. Natuurlijk ben ik ook hier van de regeltjes en beweeg ik met de ruimte van die regels.” De Boer ziet ook andere overeenkomsten in beide – van oudsher – mannenbolwerken, op zoek naar meer vrouwelijke leden. “De KNKV (Koninklijke Nederlandse Korfbalverbond) heeft sinds 2020 haar eerste vrouwelijke voorzitter. We willen meer vrouwen aan het fluiten krijgen, juist in een gemengde sport als korfbal. Maar velen hebben een traditioneel beeld van een scheidsrechter, van een accountant en dat is een blokkade waar je doorheen moet boksen. Je wordt met driedubbele argusogen bekeken om te zien of je dit als vrouw wel kunt. Ja dus! We moeten die vrouwen zichtbaar maken, zodat ze een voorbeeld kunnen zijn voor meisjes.”

Waanzinnig leuk
Voor zover bekend is Martin van den Kerkhof de enige registeraccountant, die ook scheidsrechter Betaald Voetbal is. Hij is partner bij accountantskantoor GT Bunck en helpt mkb-ondernemers met controle- of samenstellingsopdrachten en advies op administratief en fiscaal gebied. “De opbouw van mijn carrière als betaald voetbalscheidsrechter speelde een rol toen ik solliciteerde in de accountancy. Fulltime werken was de norm, maar de eis van de KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond) was nog dat je maximaal 24 uur ernaast mocht werken. EY wilde daaraan meewerken.”

Dat roept de vraag op wat hier de hoofdbaan was en wat de serieuze bijbaan. “Toen ik op mijn achttiende mijn jongensdroom om profvoetballer te worden moest laten varen, besloot ik om dan als scheidsrechter al die stadions te halen. En dat is gelukt!

‘Objectiviteit en onafhankelijkheid zijn belangrijk voor zowel scheidsrechters als accountants.’
Vanaf een jaar of vijftien was ik verenigingsscheidsrechter en voor de jongere voetballers ben je dan meer een spelbegeleider. Ik vond en vindt dat waanzinnig leuk en het ligt me ook. Dat je als puber een wedstrijd stillegt, om een vader langs de lijn aan te spreken die iets roept van ‘schop ‘m neer!’. Dat deed ik en het maakte mij bewust van de status en het instituut scheidsrechter. Natuurlijk ben jij degene met het boek onder de arm met de set van zeventien regels in het voetbal. Maar de achttiende regel is het belangrijkst: Die regels interpreteren, zodat de meeste mensen het accepteren. Objectiviteit en onafhankelijkheid zijn belangrijk voor zowel scheidsrechters als accountants. En het zijn allebei ervaringsvakken.”

Netjes gedragen
“Het fluiten heeft mij heel veel gebracht in persoonlijke vaardigheden, die je als mens doen groeien”, aldus Van den Kerkhof. “Met name in soft skills als het omgaan met weerstand en non-verbale communicatie. Dat is een essentieel onderdeel van hoe je boodschap overkomt. Spreek ik een speler in het voorbijlopen aan, of ben ik publiekelijk autoritair? Als spelbegeleider met spelers in gesprek blijven, ook bij ongewenst gedrag, en daarin kunnen variëren. Ik geloof dat in betere harmonie minder overtredingen worden gemaakt. Dat leer je niet uit een boekje, maar door veel te fluiten en door altijd kritisch te zijn op je eigen prestatie, om de volgende keer beter te zijn.”

De Boer zegt dat ook met zoveel woorden: “Als je gaat fluiten, kun je die cursussen voor persoonlijke ontwikkeling wel skippen. Op het veld leer je managen, beslissingen nemen, feedback geven én ontvangen. Kritiek zien als verbeterpunt, daarom kijk ik de wedstrijd ook altijd terug. Zoals ik als accountant ondernemers ondersteun om hun vak uit te oefenen, faciliteer ik in het veld zestien spelers om hun sportieve hobby uit te oefenen. Mensen helpen dat ze zich netjes gedragen. Belangrijk is dat je je verplaatst in de klant of de speler: Dat je ze toespreekt, dingen uitlegt en hen benadert, zoals jezelf ook benaderd wilt worden. Als ook de verliezer zegt ‘Bedankt en dat ging lekker!’ dat is de grootste pluim die je kan krijgen.”

Gebruik van AI

Ook Leo Veldhuizen, accountant bij Moore en bekend als host van de BusySeasonTalks, is naast zijn werk actief als scheidsrechter. Bovendien coacht hij andere scheidsrechters en maakt daarbij veelvuldig gebruik van artificial intelligence (AI).

“Gedurende de wedstrijd luister ik via RefCom4All mee naar de communicatie van de scheidsrechter”, aldus Leo. Wanneer hij als gastcoach aanwezig is, maakt hij een rapport van zijn bevindingen. “In mijn telefoon noteer ik mijn aantekeningen gedurende de wedstrijd. In ChatGPT heb ik een prompt geschreven die mijn bevindingen in een reflectie voor de scheidsrechter vertaald. Is dat honderd procent bruikbaar? Nee, dat niet. Maar in eerste aanzet en zeker voor de helft is de tekst, het sentiment van de wedstrijd én de rode draad van de prestatie goed bruikbaar.”

In de komende tijd gaat Leo bezien hoe hij zijn aantekeningen zodanig kan aanpassen dat de reflectie steeds beter wordt. “De ‘man in het zwart’ staat er dus niet alleen voor tijdens de wedstrijd in het weekend. Ik ben erg blij met deze mogelijkheden en de innovatie die de KNVB toepast in de ontwikkeling van de arbitrage!”

Lekker sportief
Het nadeel van fluiten: al die – soms ongezouten – kritiek. Of zoals volleybalscheidsrechter Dennis van Meerendonk het verwoordt: “Je moet wel een beetje weerbaar zijn voor bepaalde reacties van teams en toeschouwers. Ik ben niet vies van discussie, maar wel van zeuren bij elke beslissing.”

‘Ik ben niet vies van discussie, maar wel van zeuren bij elke beslissing.’
Korfbalscheidsrechter Agnes de Boer noemt het “de kunst van het afwentelen van negatieve feedback”. En voetbalscheidsrechter Martin van den Kerkhof zegt: “Ja, scheidsrechter zijn is een moeilijke (bij)baan, maar ook een hele leuke baan. Het grote voordeel is dat je lekker sportief bezig bent, fit blijft en de beste positie hebt van iedereen om het spelletje te volgen. Ik ben trots op de ontspanning die wij als arbitrage kunnen hebben, ondanks de belangen die spelen, en dat we genieten van waar we mee bezig zijn.”